Nilüfer Belediyesi’nin restore ederek imzalanan protokolle Bursa UNESCO Derneği’ne tahsis ettiği tarihi yapıda Türkiye’nin ikinci “Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi” açıldı.
Somut olmayan kültürel miras; toplulukların, grupların, bazen bireylerin kültürel mirasları olarak tanımladıkları, uygulamaları, temsilleri, anlatımları, bilgileri ve becerileri ile bunlarla ilgili araç gereç ve kültürel mekânlarında içinde bulunduğu unsurlar şeklinde tanımlanır.
Somut olmayan kültürel miras bir anlamda insanlığın kuşaktan kuşağa aktardığı, aktararak yaşattığı, ortak belleğidir. SOKÜM beş ana başlıkta derleniyor.
1- Sözlü anlatımlar ve sözlü gelenekler,
2- Gösteri sanatları,
3- Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve festivaller,
4- Halk bilgisi, evren ve doğa ile ilgili uygulamalar
5- El sanatları geleneğidir.
Kültür, bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği tüm somut ve somut olmayan değerlerdir. Bu değerler nesilden nesile aktarılarak birikir. Ortaya çıkan değerler yöresel kültürü, bölgesel kültürü ve nihayetinde ulusal kültürü oluşturur. Söz konusu kültürel birikimin korunması, tanıtılması, yaşatılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlayan en önemli kurumlardan biri de müzelerdir. Böylelikle müzelerin toplumu ortak bir paydaya toplayan ve kültürel birlikteliği sağlayan mekânlar olma yönü ortaya çıkmaktadır. Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM),
Müzeleri: Toplum adına eserlerin korunduğu, Kültür örnekleri ve eserlerin geleceğe taşınmasının teminatı, katılımcı, şeffaf ve her kesime değer veren, geçmiş ve geleceği değerlendiren ve bu yönde aktif çalışan, “Müzeyi toplumun ve toplumun gelişiminin hizmetinde, halka açık, eğitim ve inceleme amacı için çevresini ve insanlığın somut ve somut olmayan kültürel mirasını toplayan, koruyan, araştıran, paylaşan ve sergileyen, kâr amacı gütmeyen, sürekliliği olan bir kurum” olarak tanımlıyor. SOKÜM müzeleri; halkın somut olmayan kültürel miraslarını tanıtmak, yaşatmak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacı ile kurulan kurumlardan biridir. SOKÜM müzelerinin topluluk katılımına ve deneyime öncelik verdiği, sergileme özellikleriyle diğer müze türlerinden ayrıldığı ve uygulama açısından somut olmayan kültürel mirasın yaşatılarak korunmasına katkı sağladığı bilinmektedir. SOKÜM müzeleri sadece eser izlenen yerler değil, toplumu birleştiren ve çeşitli kültürel etkinliklerin gerçekleştiği, pasif öğrenmeden çıkarak aktif öğrenme şeklinin tercih edildiği, uygulamaların yapıldığı yerlerdir. Bu müzelerde eğitim ve öğrenme Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamları kapsamında değerlendirilmektedir. Bursa SOKÜM Müzemizde Somut olmayan kültürel mirasın beş alanını da kapsayan bölümler bulunmaktadır. Müzemizde, canlı performanslar, atölye çalışmaları, eğitim programları ve uygulamalı örnekler kullanarak somut olmayan kültürel mirasın canlı bir şekilde yaşatılması amaçlanmaktadır.
Ayrıca toplumda Somut olmayan kültürel mirasın korunması konusunda farkındalık yaratmak, kültür mirası taşıyıcıları ile gençleri ve çocukları buluşturmayı ve böylece kuşaklararası aktarımı desteklemeyi hedeflemekteyiz. Bu açıdan bağlamsal bir sunum ile ziyaretçilerin müzedeki bütün süreçlere katılması ve Somut olmayan kültürel mirasın farklı unsurlarını uygulamalı şekilde deneyimlemesi sağlanacaktır.
Müzemizde, Somut olmayan kültürel mirasın beş başlığıyla uyumlu olarak Ihlamur baskı, Ebru sanatı , Çini ,İpek dokuma, Ahşap Oyuncak, Ahşap baston, Ahşap Gramafon yapımı, İğne oyası, koza işleme takı yapımı, sepet yapımı gibi el sanatları uygulamalarının gerçekleştirildiği Çok Amaçlı Atölye;
Karagöz- Hacivat ve kukla gösterimlerinin yapıldığı Gösteri Sanatları Atölyesi
Halk mutfağı geleneklerinin uygulandığı mutfak.
Sözlü kültürün hikâyeleriyle birlikte aktarıldığı ve geleneksel sohbet toplantılarının gerçekleştirildiği Muhabbet Odası
insan yaşamındaki doğum,nişan, evlilik, sünnet, askerlik gibi geçiş dönemlerinin uygulamalı olarak aktarıldığı Yaşam Kültürü Odası
Anadolu masallarının, Nasreddin hoca ve Temel başta olmak üzere fıkraların anlatıldığı ve katılımcıların da kendi masallarını ,fıkralarını anlattığı Masal Odası
Ayrıca müzenin bahçesinde halk takvimi, halk mutfağı, halk hekimliği ile ilgili uygulamaların anlatıldığı, Geleneksel kutlamaların ve geleneksel çocuk oyunlarının katılımlı bir şekilde gerçekleştiği bölümler bulunmaktadır. Bu bölümler hikâyeleri ile birlikte aktarılacak ve çeşitli canlandırmalarla ziyaretçilere sunulacaktır.
Müzemizin temel hedef kitlelerinden birisi ilköğretim öğrenci grupları olacaktır. Özellikle bu hedef kitleye yönelik uygulamalara ağırlık verilecektir. Ayrıca müzede kültürel miras eğitiminin yanı sıra, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimlerine katkı sağlayacak uygulama ve atölye çalışmalarına da yer verilecektir..
Anadolu’da yaygın olan geleneksel müzikli sohbet toplantılarından olan Gezekler, Osmanlı müzik kültürünün günümüz sosyal – kültürel hayatına yansıyan kültür mirasımız olarak sürdürülmektedir. Gezek; her meslek ve ekonomik yapıdan saz ve söz üstatlarının bir araya geldiği, her hafta Gezek üyelerinden birinin evinde toplanıp belli bir program ve düzen içerisinde, şarkıların söylendiği, gezici, amatör, müzikli sohbet toplantıları olarak tanımlanabilir. “Saz Başlar Söz Biter” anlayışıyla geleneksel olarak günümüzde faaliyet yürüten; Bursa Dostlar Gezeği, Yeşil Bursa Sevgi Gezeği, Yeşil Bursa Dostlar Gezeği, Tahtakale Gezeği, İpekyolu Gezeği olmak üzere beş gezek topluluğu tarafından temsil edilmektedir. Sadece erkek üyelerden oluşan Gezek topluluklarına her sınıf ve meslek gurubundan kişiler üye olabiliyor. Üye olmak isteyen kişi, Gezek topluluğu üyelerinden bir üye tarafından önerilir, bir yıl süresince aday üye olarak toplantılara katılır. Aday üye eşi ile birlikte topluluğa uyum sağlarsa asil üye olarak topluluğa kabul edilir. Her Gezek topluluğu üyesinin uyması gereken kuralların yazıldığı Gezek Ana Sözleşmesini imzalayan üye, topluluğun resmi üyesi olur. Gezek toplantısının yapılacağı evin balkonuna veya penceresine “Gezek Feneri” adı verilen renkli fener asılarak üyelerin Gezek evini kolay bulunmaları sağlanır, yüreği musiki sevgisi ile dolu gönül dostlarına yol gösteren gezek feneri komşulara ve yoldan geçen insanlara “müzik dostları bu akşam burada buluştu” mesajını verir. Üyelerin evlerinde yapılan gezekler dışında özel günlerde farklı mekanlarda yapılan Gezek’lere “Dış Gezek” adı verilmektedir.
