UNESCO kelimesi, İngilizce “United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization” kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuştur. Türkçede “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu” olarak geçmektedir.

UNESCO, Birleşmiş Milletler’in eğitim, bilim, kültür, bilgi ve iletişim alanlarında ihtisas örgütü olarak, İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminde, savaşın zihinlerde başladığı ve barış kültürünün her şeyden önce zihinlerde yeşertilmesi gerektiği anlayışı çerçevesinde kurulmuştur. UNESCO Sözleşmesi, 1945 yılı Kasım ayında Londra’da 44 devletin katılımıyla kabul edilmiştir. Türkiye, imzacı ilk 10 devlet arasındadır. UNESCO Sözleşmesi, ülkemizde 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onaylanmıştır. UNESCO’nun üye sayısı, Filistin’in 2011’de üye kabul edilmesiyle 195’e yükselmiştir. Daha sonra ABD ve İsrail’in ayrılmasıyla şu anki üye sayısı 193’a düşmüştür.UNESCO’da ayrıca 10 Ortak (Bağlı) Üye Devlet bulunmaktadır.

UNESCO; Genel Konferans, Yürütme Kurulu ve Sekretarya olmak üzere üç ana yapıdan oluşmaktadır.

Kurumun en yetkili organı Genel Konferans’tır. Genel Konferans, Kurumun politikalarını ve temel çalışma planını belirlemekte, UNESCO’nun çalışma programlarını ve bütçesini kabul etmekte ve aynı zamanda Yürütme Kurulu Üyelerini ve Genel Direktörü seçmektedir.

Yürütme Kurulu, Genel Konferans kararıyla dört yıl için seçilen 58 üyeden oluşmaktadır. Seçimler, büyük ölçüde kültürlerin çeşitliliği ve coğrafi dağılım göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. Yürütme Kurulu yılda iki kez toplanmaktadır. Türkiye Yürütme Kurulunda 1946 yılından itibaren 27 yıl temsil edilmiştir.

UNESCO Yürütme Kuruluna Türkiye adına 1946-1949 yılları arasında Reşat Nuri GÜNTEKİN; 1949-1951 yılları arasında Ahmet Kutsi TECER; 1958-1966 yılları arasında Prof. Dr. Bedrettin TUNCEL seçilmişlerdir. Prof. TUNCEL, 1964 yılı sonunda UNESCO Yürütme Kurulu Başkan Vekili olmuş, 1966 yılı sonunda UNESCO’nun XX. yıldönümünde, iki yıl için (1966-1968) UNESCO Genel Konferansı Başkanı seçilmiştir. Yürütme Kurulunda daha sonra Türkiye Prof. Dr. Erdal İNÖNÜ (1978-1983), Prof. Dr. Talat HALMAN (1991-1995) ve Prof. Dr. Orhan GÜVENEN tarafından temsil edilmiştir. Türkiye en son 2001-2005 yılları arasında Yürütme Kurulu Üyesi olmuştur.

30 Ekim-14 Kasım 2017 tarihlerinde, UNESCO Genel Merkezi’nde gerçekleştirilen  UNESCO 39. Genel Konferansı kapsamında, 08 Kasım 2017 tarihli oturumda UNESCO Yürütme Kurulu’na 2017-2021 dönemi için yapılan seçimler neticesinde Türkiye oy kullanma hakkı olan 184 üye devletin 134’ünden oy alarak Yürütme Kurulu’na seçilmiştir.

UNESCO Sekreterliği ise, Genel Konferans tarafından altı yıl için seçilen bir Genel Direktör ve Genel Direktör tarafından görevlendirilen personelden oluşmaktadır.

Ülkemiz 1971 yılından itibaren UNESCO Nezdinde Daimi Temsilci atamakta olup halihazırda Büyükelçi Ahmet Altay Cengizer Daimi Temsilcimizdir.

UNESCO, ihtisas alanlarındaki amaçlarını, her üye devlette kurulu Millî Komisyon vasıtasıyla gerçekleştirmektedir. Bu doğrultuda UNESCO Sözleşmesi’nin tarafımızdan onayını takiben, ülkemizin eğitim, bilim, kültür ve iletişim konularıyla ilgili kurumları ve UNESCO çalışmaları arasında bağlantı ve eşgüdüm kurmak, hükümetle UNESCO Sekretaryası arasında gerekli teması sağlamak ve ülkemizde UNESCO programlarının uygulanmasına yardımcı olmak üzere 25 Ağustos 1949 tarihli ve 3-9862 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (UTMK) kurulmuştur.

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu dünyadaki ilk Milli Komisyonlardan biri olup UNESCO Genel Direktörlüğü’nün ülkemizdeki yasal temsilcisi niteliğindedir. UTMK’nun bütçesi Milli Eğitim Bakanlığımızca karşılanmaktadır.

UTMK, istişarî nitelikli bir kurum olup, aslî görevleri, UNESCO ihtisas konularıyla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşları UNESCO tarafından yürütülen çalışmalar konusunda bilgilendirmek, bu kurum ve kuruluşların UNESCO faaliyetlerine katkı ve katılımlarını sağlamak, Örgüt’ün çalışmaları hakkında toplumda farkındalık yaratmak, Hükümet’e danışmanlık etmek ve UNESCO merkeziyle işbirliğini sağlamaktır.

(UTMK’nın internet sitesine http://www.unesco.org.tr/ adresi üzerinden erişilebilmektedir).

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu (UTMK)’nun amacı; eğitim, bilim, kültür ve ve iletişim işleriyle yükümlü kamu ve kuruluşları ile özel kuruluşları, UNESCO tarafından yürütülen çalışmalar konusunda bilgilendirmek, bunların faaliyetlere katkı ve katılım sağlamaktır. Komisyonun ayrıca amacı eğitim, bilim ve kültür konularında çalışmalar yapmaktır. Komisyonun başkanlığını Prof. Dr. Öcal Oğuz yapmaktadır.

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu 15 üyeden oluşur. Millî Eğitim Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 4 üye atanır. Genel Kurul tarafından, diğer kamu kuruluşları, yükseköğretim kurumları, özel kuruluşlar, bunların temsilcileri ve tanınmış kişilerden toplam 11 üye seçilir.

Komisyon, Afrika kıtasının bulunduğu durumdan dolayı, kıtanın daha güçlü ve daha iyi yaşam standartlarına sahip olması için Afrika kıtasına öncelik verir.

Komisyon, UNESCO’nun en etkili beş komisyonundan biridir.

Komisyonun amacı

Komisyonun başlıca amacı; eğitim, bilim, kültür ve iletişim işleri ile alakalı kuruluşları UNESCO tarafından bilgilendirmektir. Komisyon ayrıca eğitim alanındaki çalışmalara da katkı sağlamak için çalışmaktadır. Kültürün korunması ve buna bağlı işlerin yapılması da komisyonun görevlerinden biridir. Komisyon bilgi ve bilime öncelik verir ve yayılması için çaba gösterir. Ayrıca UNESCO çalışmalarına yardımcı olmak da komisyonun başta gelen görevlerinden birisidir.

Komisyonun görevi

Komisyon UNESCO’nun görev alanına giren konularda ilgili bakanlıklar ve özel kurumlar ile işbirliği yapmalıdır, onları bilgilendirmelidir ve hükümete UNESCO ile alakalı her konuda danışmanlık etmelidir. Komisyon UNESCO’nun amaçlarını ve faaliyetlerini kamuoyu ile paylaşmalıdır. Ayrıca UNESCO projelerinin yürütülmesi ve ulusal faaliyetler yapılması da Türkiye Millî Komisyonu’nun görevlerindendir. Millî Komisyon; Millî Eğitim, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dışişleri bakanlığı ile birlikte çalışmalar yürütür. UNESCO’dan burs alacak kişiler Millî Komisyon tarafından belirlenir.

Ülkemizin, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu altında yürüttüğü çalışmalar neticesinde bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 19 adet varlığımızın alınması sağlanmıştır.

TÜRKİYE ‘nin UNESCO Dünya Mirasları
1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) 1985
2. İstanbul’un Tarihi Alanları (İstanbul) 1985
3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Karma Miras Alanı) (Nevşehir) 1985
4. Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum) 1986
5. Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987
6. Hieropolis-Pamukkale (Karma Miras Alanı) (Denizli) 1988
7. Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988
8. Safranbolu Şehri (Karabük) 1994
9. Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 1998
10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) 2011
11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya) 2012
12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) 2014
13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) 2014
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır) 2015
15. Efes (İzmir) 2015
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) 2016
17. Aphrodisias (Aydın) 2017
18. Göbekli Tepe (Şanlıurfa) 2018
19.Arslantepe Höyüğü (Malatya ) 2021

UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirası Geçici Listesi

Dünya Miras Komitesi tarafından UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan bu mirasların yanı sıra bir de bu listeye önerilmesi öngörülen ancak henüz adaylık süreçleri tamamlanmayan miraslardan oluşan Geçici Liste bulunmaktadır.Geçici Liste Üye Devletler için ulusal bir envanter niteliğinde olup, asıl listeye başvurulacak olan alanlar bu listeden seçilerek belirlenmektedir.
UNESCO’nun Dünya Mirası Geçici Listesi’nde 179 Taraf Devletin 1720 mirası yer almaktadır.Türkiye’nin Geçici Listede ilki 1994 yılında sunulan ve son olarak 2021 yılında güncellenen şekliyle 77 kültürel , 4 karma ve 3 doğal olmak üzere toplam 84 mirası bulunmaktadır.

1. Karain Mağarası (Antalya) 1994
2. Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Ahlat Mezar Taşları (Bitlis) 2000
3. Alahan Manastırı (Mersin) 2000
4. Alanya (Antalya) 2000
5. Harran ve Şanlıurfa (Şanlıurfa) 2000
6. İshakpaşa Sarayı (Ağrı) 2000
7. Konya Selçuklu Başkenti (Konya) 2000
8. Mardin Kültürel Peyzajı (Mardin) 2000
9. Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı 2000
10. St. Nicholas Kilisesi (Antalya) 2000
11. St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Tarihi Çevresi (Mersin) 2000
12. Sümela Manastırı (Trabzon) 2000
13. Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) 2009
14. Perge Arkeolojik Alanı (Antalya) 2009
15. Sagalassos Arkeolojik Alanı (Burdur) 2009
16. Eşrefoğlu Camii (Konya) 2011
17. Hatay, St. Pierre Kilisesi (Hatay) 2011
18. Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) 2012
19. Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) 2012
20. Birgi Tarihi Kenti (İzmir) 2012
21. Gordion (Ankara) 2012
22. Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) 2012
23. Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) 2012
24. Niğde’nin Tarihi Anıtları (Niğde) 2012
25. Mamure Kalesi (Mersin) 2012
26. Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) 2012
27. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) 2012
28. Zeugma Arkeolojik Alanı (Gaziantep) 2012
29. Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) 2013
30. Laodikeia Arkeolojik Alanı (Denizli) 2013
31. Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Ceneviz Ticaret Yolu’nda Kale ve Sur Yerleşimleri 2013
32. Anadolu Selçuklu Medreseleri (Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir) 2014
33. Anavarza Antik Kenti (Adana) 2014
34. Kaunos Antik Kenti (Muğla) 2014
35. Korykos Antik Kenti (Mersin) 2014
36. Kültepe – Kanesh Arkeolojik Alanı (Kayseri) 2014
37. Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) 2014
38. Eflatun Pınar: Hitit Kaya Anıtı (Konya) 2014
39. İznik (Bursa) 2014
40. Mahmutbey Camii (Kastamonu) 2014
41. Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) 2014
42. Vespasianus – Titus Tüneli (Hatay) 2014
43. Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup (St. Jacob) Kilisesi (Mardin) 2014
44. Akdamar Kilisesi (Van) 2015
45. Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri (Antalya) 2015
46. Eshab-ı Kehf Külliyesi (İslami-Osmanlı Sosyal Kompleksi) (Kahramanmaraş) 2015
47. Mudurnu Tarihi Ahi Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu) 2015
48. Dağlık Frigya (Eskişehir, Kütahya, Afyon) 2015
49. Stratonikeia Antik Kenti (Muğla) 2015
50. Uzunköprü (Edirne) 2015
51. İsmail Fakirullah Türbesi ve Işık Kırılma Mekanizması (Siirt) 2015
52. Yıldız Sarayı Kompleksi (İstanbul) 2015
53. Bodrum Kalesi (Muğla) 2016
54. Sivrihisar Ulu Camii (Eskişehir) 2016
55. Hacı Bayram Camii ve Çevresindeki Tarihi Alanlar (Ankara) 2016
56. Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi (Edirne) 2016
57. Nuruosmaniye Külliyesi (İstanbul) 2016
58. Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) 2016
59. Tuşpa/Van Kalesi, Van Tarihi Kenti ve Höyüğü(Van) 2016
60. Kibyra Antik Kenti (Burdur) 2016
61. Yivli Minare Camii (Antalya) 2016
62. Assos Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 2017
63. Ayvalık Endüstriyel Peyzajı (Balıkesir) 2017
64. İvriz Kültürel Peyzajı (Konya) 2017
65. Priene Arkeolojik Alanı (Aydın) 2018
66. Gaziantep Yeraltı Suyu Yapıları: Livas ve Kasteller (Gaziantep) 2018
67. Erken Dönem Anadolu Türk Mirası: Danişmend Beyliği Başkenti Niksar (Tokat) 2018
68. Justinian Köprüsü (Sakarya) 2018
69. Sarıkaya Roma Hamamı (Yozgat) 2018
70. Harput Tarihi Kenti (Elazığ) 2018
71. Anadolu’daki Ahşap Çatılı ve Ahşap Taşıyıcılı Camiiler (Konya-Eşrefoğlu Camii, Kastamonu-Mahmut Bey Camii, Eskişehir-Sivrihisar Camii, Afyon-Afyon Ulu Camii, Ankara-Arslanhane Camii) 2018
72. İzmir Tarihi Liman Şehri (İzmir) 2020
73. Koramaz Vadisi (Kayseri) 2020
74. Zerzevan Kalesi ve Mithraeum (Diyarbakır) 2020
75. Karatepe Aslantaş Arkeolojik Alanı (Osmaniye) 2020
76. Beypazarı Tarihi Kenti (Ankara) 2020
77. Mardin Midyat Çevresi (Tur Abdin) Geç Antik ve Orta Çağ Kilise-Manastırları (Mardin) 2021

Karma (Doğal ve Kültürel) Miraslar:

78. Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (Amasya) 2015

79. Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (Antalya) 2000

80. Kekova (Antalya) 2000

81. Kemaliye Tarihi Kenti (Erzincan) 2021 

Doğal Miras:

 82. Tuz Gölü Özel Doğa Koruma Alanı (Ankara-Konya-Aksaray) 2013
 83. Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti (Samsun) 2016
 84. Ballıca Mağarası Tabiat Parkı (Tokat) 2019

SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS LİSTELERİNDE TÜRKİYE

Kısa adı UNESCO olan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu’nun Paris’te 29 Eylül-17 Ekim 2003 tarihleri arasında toplanan 32.Genel Konferansı, 17 Ekim 2003 tarihinde “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”ni kabul etmiştir. Sözleşme, TBMM’nin 19.01.2006 tarihli oturumunda oy birliği ile kabul edilmiş, “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” (No: 5448) 21 Ocak 2006 tarih ve 26056 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve Türkiye’nin taraf olma süreci 27 Mart 2006 tarihinde tamamlanmıştır.
Sözleşmenin 16. 17. ve 18. Maddelerine göre oluşturulan Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri bulunmaktadır ve bu listelerin adları şunlardır:

1. İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi
2. Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi
3. Korumanın İyi Uygulamaları Kaydı

Türkiye’nin ilk yazımları Hükûmetler Arası Komite’nin 2008 yılında İstanbul’da gerçekleşen Üçüncü Olağan Toplantısı’nda daha önce ilan edilen Başyapıtların 16. Madde kapsamındaki Somut Olmayan Kültürel Miras Temsilî Listesine alınmasıyla gerçekleşmiştir.
Aralık 2020 tarihi itibariyle Türkiye’nin Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kayıtlı 21 adet unsuru bulunmaktadır:

İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi

1.    Meddahlık Geleneği (2008)
2.    Mevlevi Sema Törenleri (2008)
3.    Âşıklık Geleneği (2009)
4.    Karagöz (2009)
5.    Nevruz (Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan ile ortak dosya (2009) (2016 yılında dosya Afganistan, Azerbaycan, Hindistan, Irak, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan ve Türkmenistan katılımı ile genişletilmiştir)
6.    Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri ve diğer, 2010)
7.    Alevi-Bektaşi Ritüeli Semah (2010)
8.    Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010)
9.    Geleneksel Tören Keşkeği (2011)
10.  Mesir Macunu Festivali (2012)
11.  Türk Kahvesi ve Geleneği (2013)
12.  Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı (2014)
13.  İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği: Lavaş, Katrıma, Jupka, Yufka (Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye ile ortak dosya) (2016)
14.  Geleneksel Çini Sanatı (2016)
15.  Bahar Bayramı Hıdırellez (Makedonya ile ortak dosya) (2017)
16.  Dede Korkut-Korkut Ata Mirası: Kültürü, Efsaneleri ve Müziği (Azerbaycan ve Kazakistan ile Ortak Dosya, 2018)
17.  Geleneksel Türk Okçuluğu (2019) 
18.  Minyatür Sanatı (Azerbaycan, İran ve Özbekistan ile Ortak Dosya) (2020)
19.  Geleneksel zekâ ve strateji oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme (Kazakistan ve Kırgızistan ile Ortak Dosya) (2020)
20. Hüsn-i Hat, Türkiye’de İslam Sanatında Geleneksel Güzel Yazı (2021)
21. Çay Kültürü: Kimlik, Misafirperverlik ve Toplumsal Etkileşim Sembolü (Azerbaycan ile ortak dosya, 2022)
22. İpek Böcekçiliği ve Dokuma için İpeğin Geleneksel Üretimi (Afganistan, Azerbaycan, İran, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan ile ortak dosya, 2022)
23. Nasreddin Hoca/Molla Nesreddin/Molla Ependi/Apendi/Afendi Kozhanasyr Fıkra Anlatma Geleneği (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ile ortak dosya, 2022)

UNESCO Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi

24. Islık Dili (2017)
25. Geleneksel Ahlat Taş İşçiliği (2022)

Yaşayan İnsan Hazineleri  (YİH) , Somut Olmayan Kültürel Mirasın belli unsurlarını yeniden yaratmak ve yorumlamak açısından gerekli bilgi ve beceriye yüksek düzeyde sahip kişileri anlatır. Türkiyede yaşayan insan hazinelerinin sayısı ise 75 olarak bilinmektedir.

Yaşayan İnsan Hazineleri şu ölçütlere göre belirlenir:

• Ustalığını 10 yıldır icra ediyor olması,
• Sanatını usta-çırak ilişkisi ile öğrenmiş olması,
• Bilgi ve becerisini uygulamadaki üstünlüğü,
• Konusunda ender bulunan bilgiye sahip olması,
• Kişi veya grubun yaptığı işe kendini adamışlığı,
• Kişi veya grubun bilgi ve becerilerini geliştirme yeteneği (sanatının toplumla  buluşmasını sağlayacak yenilikler içermesi),
• Kişi veya grubun bilgi ve becerilerini çırağa aktarma becerisi (çırak yetiştirmiş olması).

Türkiye’de Yaşayan İnsan Hazineleri

UNESCO Programı kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından ülkemizde ilk kez 2008 yılında seçilmiş ve ilan edilmiştir.

UNESCO Programı kapsamında Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından ülkemizde ilk kez 2008 yılında seçilmiş ve ilan edilmiştir.

• 02.0001: Tacettin DİKER (1923-2014), Karagöz Sanatçısı
• 02.0002: Orhan KURT(1930-2017), Karagöz Sanatçısı
• 02.0003: Metin ÖZLEN, Karagöz Sanatçısı
• 02.0004: Hayri DEV (1933-2018), Çam Düdüğü Yapımcısı ve İcracısı
• 02.0005: Şeref TAŞLIOVA (1938-2014), Aşık
• 02.0006: Sıtkı OLÇAR (1948-2010), Çini Ustası
• 02.0007: Mehmet GİRGİÇ, Keçe Ustası
• 02.0008: Bekir TEKELİ (1932-2013), Bağlama Yapımcısı
• 02.0009: Uğur DERMAN, Klasik Kitap Sanatçısı
• 02.0010: Hasan ÇELEBİ, Hüsn-ü Hat Sanatçısı
• 02.0011: Neşet ERTAŞ (1938-2012), Mahalli Sanatçı, Ozan
• 02.0012: Mehmet GÜRSOY, Çini Sanatçısı
• 02.0013: Fuat BAŞAR, Ebru Sanatçısı
• 02.0014: Veli AYKUT (Dertli Divani), Zakir
• 02.0015: Emine KARADAYI, Dokumacı ve Doğal Boyamacı
• 02.0016: Yaşar GÜÇ, Horlatma Kaval- Dilli/Dilsiz Kaval Yapımcısı ve İcracısı
• 02.0017: Tahsin KALENDER, Taş Ustası
• 02.0018: İrfan ŞAHİN, Kispet Ustası
• 02.0019: Cemil KIZILKAYA, Ahşap Baskı-Yazma Ustası
• 02.0020: Mahmut SÜR, Nazar Boncuğu Ustası
• 02.0021: Celal YILMAZ, Mersiyehan
• 02.0022: Mehmet ACET (Âşık Sefai), Âşık-Zakir
• 02.0023: Cahide KESKİNER, Minyatür Sanatçısı
• 02.0024: İslam SEÇEN, Klasik Kitap Sanatçısı
• 02.0025: Salih BALAKBABALAR, Sedefkâr
• 02.0026: Muammer Semih İRTEŞ, Kalemişi
• 02.0027: Ahmet Yaşar KOCATAŞ, Keçe Ustası
• 02.0028: İsmail NAR, Âşık
• 02.0029: Osman EFENDİOĞLU, Şair (Atma Türkü)
• 02.0030: MACAHEL YAŞLILAR KOROSU, Çoksesli Şarkı Söyleme Geleneği

Öğrenen Şehirler (Learning Cities) Programı Nedir?

“Öğrenen Şehirler (Learning Cities)” Programı, Almanya’da bulunan ve Kategori 1 Merkezi olan “UNESCO Hayat Boyu Öğrenme Enstitüsü (UIL)” tarafından yürütülmektedir. İlki 2013 yılında Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenen “1. Küresel Öğrenen Şehirler Konferansı”nın ikincisi 2015 yılı Mayıs ayında Meksika’da gerçekleştirilmiştir.

“Öğrenen Şehirler”e ilişkin düzenlenen ilk Konferans olan 2013 Pekin Konferansının Kavram Kâğıdında şu ifadeye atıf yapılmıştır: UNESCO Üye Devletleri hayat boyu öğrenmeye teşvik etmek ve harekete geçirmek için 34/C4 – 2008–2013 için Orta-Dönem Stratejisi içerisinde “Kapsayıcı Hedef 1: Herkes için kaliteli eğitime erişme ve hayat boyu öğrenme” ifadesini kullanmıştır.

Aynı zamanda, UNESCO 37/C 5 Belgesinin UNESCO Hayat Boyu Öğrenme Enstitüsü (UIL)” başlığı altında, 62. sayfanın 01302 maddesinde (http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002266/226695e.pdf ) “iii) UNESCO Hayat Boyu Öğrenme Küresel Ağını (UNESCO GLCN) genişletmek” ifadesi yer almaktadır.

“Öğrenen şehirler herkes için hayat boyu öğrenmeyi teşvik eder”

Öğrenen şehirler:

• temel eğitimden yüksek eğitime kadar kapsayıcı öğrenimi teşvik etmek için her sektördeki kaynaklarını etkin şekilde kullanan;

• ailelerdeki ve toplumlardaki öğrenmeyi tekrar canlandıran;

• işyerlerindeki öğrenmeyi faaliyete geçiren;

• modern öğrenme teknolojilerinin kullanımını arttıran;

• öğrenmenin kalitesini ve muazzamlığını geliştiren ve

• hayat boyu öğrenme kültürünü teşvik eden şehirlerdir.

Öğrenen Şehirlerin Temel Özellikleri

Bir Öğrenen Şehir İnşa Etmenin Yararları

 Kişisel gelişim ve sosyal bütünleşme

 Ekonomik kalkınma ve kültürel çeşitlilik

 Sürdürülebilir kalkınma

Bir Öğrenen Şehrin Temel Yapı Taşları

 Eğitim sistemindeki kapsayıcı öğrenme

 Ailelerdeki ve toplumlardaki öğrenmenin tekrar canlanması

 İşyerlerindeki öğrenmenin faaliyete geçmesi

 Öğrenme kalitesinin ve muazzamlığının gelişmesi

 Modern öğrenme teknolojilerinin kullanımının artması

 Hayat boyu öğrenme kültürünün teşvik edilmesi

Bir Öğrenen Şehrin İnşasındaki Temel Koşullar

 Güçlü siyasi irade ve bağlılık

 Bütün paydaşların yönetimi ve katılımı

 Kaynakların seferberliği ve kullanılması

Dünyada  63 ülkede 229 öğrenen şehir var.

Ülkemizdeki Öğrenen Şehirler:

•    Eskişehir (2016)
•    Konya (2017)
•    Hatay(2019)         
•    Afyon (2020)
•    Balıkesir (2020)
•    İzmir (2020)
•    Bursa (2022)
•    Sakarya (2022)
•    Yozgat (2022)

Yaratıcı Şehirler Ağı

UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Programı (Creative Cities Network), UNESCO tarafından 2004 yılında yaratılmış olup, çeşitli bölgelerden, farklı gelir seviyeleri, kapasite ve nüfusa sahip şehirleri yaratıcı endüstriler alanında çalışmak üzere bir araya getiren bir girişimdir. 

Yaratıcı Şehirler Ağı kentsel kalkınma, sosyal kapsayıcılık ve kültürel etkileşim için öncü olarak yaratıcılığa yatırım yapan şehirler içinde ve arasında uluslararası işbirliğini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Şehirler, Ağa katılarak yaratıcılık ve kültürel endüstrileri geliştirmek; en iyi uygulamaları paylaşmak; kültürel yaşama katılımları güçlendirmek ve sosyo-ekonomik kalkınma strateji ve planlarına kültürü entegre etmek amaçlarıyla işbirliklerini geliştirmeyi ve ortak çalışmayı taahhüt eder.

Şehirler tarihi ve kültürel geçmişleri ve çeşitli kültür aktörlerini bir arada bulunduran dinamik yapılarıyla yaratıcılığın yeni boyutlarını üretmeye ve keşfetmeye muktedirdirler. Program, yerel aktörler tarafından yürütülen kültürel endüstrilerin yaratıcı, ekonomik, sosyal potansiyelini geliştirmeyi amaçlamakta ve bu sebeple UNESCO’nun kültürel çeşitlilik ideallerini desteklemektedir.

Yaratıcı Şehirler Ağı, şehirler tarafından kendi yetenek ve enerjilerini yönlendirecekleri yaratıcı endüstri sektörü tercihlerine göre seçilebilecek yedi tema etrafında şekillendirilmiştir. Bu temalar edebiyat, film, müzik, zanaat ve halk sanatları, tasarım, gastronomi ve medya sanatları olarak belirlenmiştir. Hâlihazırda, Yaratıcı Şehirler Ağı’nın 295 üyesi bulunmaktadır.Ülkemizden bu ağa son giren ilimiz Bursa’dır.

UNESCO Yaratıcı Şehirlerimiz:

Gaziantep – Gastronomi (2015)

Hatay – Gastronomi (2017)

İstanbul – Tasarım (2017)

Kütahya – Zanaat ve Halk Sanatları (2017)

Afyonkarahisar – Gastronomi (2019)

Kırşehir – Müzik (2019)

Bursa – Zanaat ve Halk Sanatları (2021)

    Ortak bazı özellikler taşımakla birlikte, işlev gördükleri sosyal çevre ve şartlara ve de üyeliklerine göre belirlenmektedir. 

    UNESCO Kulüpleri dört ana kategori altında incelenebilir:

   •  Okullarda oluşturulan kulüpler (üyeleri eğitim kurumlarındaki öğretmenler ve öğrenciler olan) 

   •  Üniversite ve diğer yüksek eğitim kurumlarında yer alan ve okullarda kurulan kulüplerin doğal devamı olan kulüpler

   •   Daha geniş bir üyelik çerçevesini hedefleyen dernekler- kulüpler. Bu dernekler-kulüpler yasal olarak tanınmaktadır ve üyelikleri, toplumun    kültürel ve kamusal hizmet çevrelerinden öncü üyeleri de içermektedir.

   •  UNESCO merkezleri, UNESCO kulüplerinden, genelde kamuya açık alanlarda süreklilik esasına dayanarak faaliyet göstermeleriyle farklılık göstermektedirler. Konularında uzman personeller tarafından oluşturulan kadroları ve farklı kaynaklardan elde ettikleri (hükümetler, belediyeler, vakıflar, sponsorlar ) finansal kaynaklara sahiptirler.

UNESCO Kulüplerinin amaçları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• UNESCO’nun hedefleri ve amaçlarının anlaşılmasına yardımcı olmak ve eylemlerinin başarıya ulaşması için çalışmak;
• Uluslararası anlayış, iş birliği ve dünya barışına katkıda bulunmak;
• İnsan haklarını desteklemek;
• Üyelerinin demokrasi ve yurttaşlık eğitimine katkıda bulunmak;
• İnsanlığın tam gelişimini sağlayabilecek en verimli koşulların yaratılmasını hedefleyen sosyal kalkınmada rol almak.

Her kulüp, yukarıda belirtilen amaçlardan hangisine öncelik vereceğini seçmekte özgürdür. Kulüpler, kuruldukları ülkelere göre değişiklik gösterebilirler.

   Kulüplerin üç ana işlevi aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Eğitim:  UNESCO Kulüpleri,  üyelerinin, düzenlenen etkinliklere katılmalarıyla bireysel eğitimlerine katkıda bulunmaktadır.Kulüpler yalnızca üyeleri için eğitim sağlamamakta, aynı zamanda çevrelerinde yer alan bireylerinde eğitimine katkıda bulunmayı hedeflemektedirler. Eğitimler, Uluslararası İnsan Hakları Deklarasyonu gibi Birleşmiş Milletler veya UNESCO’nun yayınladığı belgelerin çalışılması şeklinde gerçekleşir.

Kulüplerden büyük bir kısmı, katılımcılara iktisadi, sosyal ve kültürel koşullar    hakkında daha net bir fikir sağlayabilmek için geziler düzenlemektedirler. (sanayi merkezlerine, örnek tarım arazilerine, eğitim merkezlerine, anıt ve müzelere, vb.)  ve böylelikle farklı altyapıdan veya farklı ülkelerden gelen insanlar arasında iletişim köprüsü oluşturmaktadırlar.

Bilgi dağılımı: UNESCO Kulüplerinin temel amaçlarından biri, farkındalığın artırılmasıdır. Bu bağlamda kulüpler ulusal ve dünya problemleri, uluslararası kuruluşların ve kendi kulüplerinin etkinlikleri, vb. ile ilgili bilgiler toplar ve bilginin duyurulmasını sağlar. Kulüpler, okuryazarlığı, çevre koruması ve kültürel mirasın muhafaza edilmesi gibi konularda, kendi dillerinde teşvik belgeleri hazırlarlar.

Eylem: Eğitim ve bilgi dağılımı maddeleri gerekli olmasına rağmen, kulübün tam olarak amacı hedefinde faaliyet gösterebilmesi için eyleme geçmesi gerekmektedir.Kulüplerin üyeleri bu amaç doğrultusunda, hizmet etmek istedikleri hedefleri yakından incelemeli, UNESCO, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası kuruluşların belgelerini ve yayınlarını çalışmalıdır.

Her kulüp, aşağıda belirtilen  etkinliklerden bazılarını, Üyelerin tercihleri, finansal olanakları ve yerel kaynakları doğrultusunda seçebilir:

-Tartışmalar ve sunumlar: UNESCO, amaçları ve çalışmalarına ilgiyi  Artırmak  için düzenlenen seminer, sempozyumlar ve toplantılar.

-Birleşmiş Milletler ve UNESCO tarafından ilan edilen günler, haftalar, yıllar ve on yıllarda  katılımda bulunmak.

-Bilgi materyalleri nin toplanması, yayımlanması ve dağıtılması.

-Kültürel etkinliklerin düzenlenmesi:

-Gençlik kamplarının düzenlenmesi;

-Kulüpler arasında değişimler; geziler ve çalışma turları.

Bir Kulüp açmadan önce, aşağıdaki maddeleri inceleyiniz ve göz önünde bulundurunuz:

1. Bir UNESCO Kulübü açmak istemenizin ana sebepleri nelerdir?
2. Bir Kulübü yürütebilmek için gerekli zaman ve kaynaklara sahip misiniz?
3. Kulübün nerede ve ne zaman buluşacağını belirleyin.
4. UNESCO’nun kulübe en uygun olacak şekilde hangi alanlarına öncelik vereceğinize dair açık ve düzenli bir program oluşturun.
5. UNESCO’nun etkinliklerini takip edin.

UNESCO Kulübü nasıl kurulur?

Kulüp kurmak isteyen herkes, söz konusu ülkenin Milli Komisyonu ile iletişime geçmelidir. Milli Komisyon, UNESCO kulüp ve merkezlerinin gerçekleştirdikleri etkinliklerin meşruluğundan ve yönlendirilmesinden sorumludur.

Kulüp başvurularının gözden geçirilmesi için, aşağıdaki bilgiler Millî Komisyona iletilmelidir:

-Başkanın adı ve soyadı

-Başkan yardımcısının adı ve soyadı

-İletişim detayları: Posta adresi, telefon, faks ve elektronik posta

-Öncelik alanları

-Yapılması öngörülen proje ve etkinlikler

-Kulübün finansal durumu ve idari yapısı

-Amaçlar ve beklenen sonuçlar

Dünya Kitap Başkentleri:

• 2001 Madrid / İSPANYA (İlk Dünya Kitap Başkenti)
• 2002 İskenderiye / MISIR
• 2003 Yeni Delhi / HİNDİSTA
• 2004 Antwerp / BELÇİKA
• 2005 Montreal / KANADA
• 2006 Turin / İTALYA
• 2007 Bogota / KOLOMBİYA
• 2008 Amsterdam / HOLLANDA
• 2009 Beyrut / LÜBNAN
• 2010 Ljubljana / SLOVENYA
• 2011 Buenos Aires / ARJANTİN
• 2012 Erivan / ERMENİSTAN
• 2013 Bangkok / TAYLAND
• 2014 Port Harcourt/ NİJERYA
• 2015 Incheon/ GÜNEY KORE
• 2016 Wroclaw/ POLONYA
• 2017 Konakri/ GİNE
• 2018 Atina/ YUNANİSTAN
• 2019 Şarika/ BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ
• 2020 Kuala Lumpur/ MALEZYA
• 2021 Tiflis/ GÜRCİSTAN
• 2022 Guadalajara/ MEKSİKA

UNESCO Türkiye Millî Komisyonu tarafından önerilen ve UNESCO Genel Konferansı tarafından kabul edilen 33 Anma ve Kutlama Yıl Dönümü bulunmaktadır:

Süleyman Çelebi’nin Vefatının 600. Yıl Dönümü (1422)

UNESCO’nun 9-24 Kasım 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen 41. Genel Konferansı’nda 41C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Süleyman Çelebi’nin Vefatının 600. Yıl Dönümü”  Azerbaycan, Bosna Hersek, Gürcistan, Kuzey Makedonya, Romanya ile Ukrayna’nın desteğiyle 2022 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Âşık Veysel’in Vefatının 50. Yıl Dönümü (1973)

UNESCO’nun 9-24 Kasım 2021 tarihlerinde gerçekleştirilen 41. Genel Konferansı’nda 41C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Âşık Veysel’in Vefatının 50. Yıl Dönümü” Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Kuzey Makedonya Macaristan, Özbekistan ile Ukrayna’nın desteğiyle 2023 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Bilge Tonyukuk Anıtı’nın Dikilişinin 1300. Yıl Dönümü (720)
UNESCO’nun 12-27 Kasım 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen 40. Genel Konferansı’nda 40 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Bilge Tonyukuk Anıtı’nın Dikilişinin 1300. Yıl Dönümü” Azerbaycan,  Kazakistan,  Kırgızistan, Moğolistan ve Özbekistan’ın desteğiyle 2020 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Hacı Bektaş Veli’nin Vefatının 750. Yıl Dönümü (1271)
UNESCO’nun 12-27 Kasım 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen 40. Genel Konferansı’nda 40 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Hacı Bektaş Veli’nin Vefatının 750. Yıl Dönümü” Azerbaycan, İran, Kuzey Makedonya ve Romanya’nın desteğiyle 2021 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü (1321)
UNESCO’nun 12-27 Kasım 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen 40. Genel Konferansı’nda 40 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Yunus Emre’nin Vefatının 700. Yıl Dönümü” Azerbaycan,  Bosna-Hersek, Kuzey Makedonya ve Özbekistan’ın desteğiyle 2021 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü (1171)
UNESCO’nun 12-27 Kasım 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen 40. Genel Konferansı’nda 40 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü” Kuzey Makedonya ve Romanya’nın desteğiyle İran ve Azerbaycan ile ortak dosya olarak 2021 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Kutadgu Bilig’in Yusuf Has Hacib tarafından Yazılışının 950. Yıl Dönümü (1069)
UNESCO’nun 30 Ekim-14 Kasım 2017 tarihlerinde gerçekleştirilen 39. Genel Konferansı’nda 39 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Kutadgu Bilig’in Yusuf Has Hacib tarafından Yazılışının 950. Yıl Dönümü” Azerbaycan ve Kazakistan’ın desteğiyle 2019 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Atebetü’l-Hakayık’ın Basılışının 100. Yıl Dönümü (1918)
UNESCO’nun 30 Ekim-14 Kasım 2017 tarihlerinde gerçekleştirilen 39. Genel Konferansı’nda 39 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Atebetü’l-Hakayık’ın Basılışının 100. Yıl Dönümü” Kazakistan ve Kırgızistan’ın desteğiyle 2018 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Hoca Ahmed Yesevi’nin Vefatının 850. Yıl Dönümü (1166)
UNESCO’nun 3-18 Kasım 2016 tarihlerinde gerçekleştirilen 38. Genel Konferansı’nda 38 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Hoca Ahmed Yesevi’nin Vefatının 850. Yıl Dönümü” Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan’ın desteğiyle 2016 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Fuad Köprülü’nün Vefatının 50. Yıl Dönümü (1966)
UNESCO’nun 3-18 Kasım 2016 tarihlerinde gerçekleştirilen 38. Genel Konferansı’nda 38 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Fuad Köprülü’nün Vefatının 50. Yıl Dönümü” Azerbaycan ve Kazakistan’ın desteğiyle 2016 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Matrakçı Nasuh’un Vefatının 450. Yıl Dönümü (1564) 
UNESCO’nun 5-20 Kasım 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen 37. Genel Konferansı’nda 37 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince Matrakçı Nasuh’un Vefatının 450. Yıl Dönümü 2014 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nin Kuruluşunun 100. Yıl Dönümü (1914) 
UNESCO’nun 5-20 Kasım 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen 37. Genel Konferansı’nda 37 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nin Kuruluşunun 100. Yıl Dönümü 2014 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

İsmail Gaspıralı’nın Vefatının 100. Yıl Dönümü (1914) 
UNESCO’nun 5-20 Kasım 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen 37. Genel Konferansı’nda 37 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince İsmail Gaspıralı’nın Vefatının 100. Yıl Dönümü 2014 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Halide Edip Adıvar’ın Vefatının 50. Yıl Dönümü (1964) 
UNESCO’nun 5-20 Kasım 2013 tarihlerinde gerçekleştirilen 37. Genel Konferansı’nda 37 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince Halide Edip Adıvar’ın Vefatının 50. Yıl Dönümü 2014 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Pîrî Reis Dünya Haritasının 500. Yıl Dönümü (1513) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen 36. Genel Konferansı’nda 36 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Piri Reis Haritasının 500. Yıl Dönümü” 2013 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Müzisyen Buhurizade Mustafa Itrî’nın Vefatının 300. Yıl Dönümü (1712) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen 36. Genel Konferansı’nda 36 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Müzisyen Buhurizade Mustafa Itrî’nin Vefatının 300. Yıl Dönümü” 2012 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Yusuf Nâbî’nin Vefatının 300. Yıl Dönümü (1712) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen 36. Genel Konferansı’nda 36 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Yusuf Nabi’nin Vefatının 300. Yıl Dönümü” 2012 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Mimar ve Şehir Planlamacı Kemal Ahmet Arû’nun Doğumunun 100. Yıl Dönümü (1912) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 10 Kasım 2011 tarihlerinde gerçekleştirilen 36. Genel Konferansı’nda 36 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Mimar ve Şehir Planlamacı Kemal Ahmet Aru’nun Doğumunun 300. Yıl Dönümü” 2012 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır.

Evliya Çelebi’nin Doğumunun 400. Yıl Dönümü (1611) 
UNESCO’nun 6 – 23 Ekim 2009 tarihlerinde gerçekleştirilen 35. Genel Konferansı’nda 35 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Evliya Çelebi’nin Doğumunun 400. Yıl Dönümü” 2011 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır.

Ressam, Arkeolog ve Sanat Uzmanı Osman Hamdi Bey’in Vefatının 100. Yıl Dönümü (1910) 
UNESCO’nun 6 – 23 Ekim 2009 tarihlerinde gerçekleştirilen 35. Genel Konferansı’nda 35 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Osman Hamdi Bey’in Vefatının 100. Yıl Dönümü” 2011 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır.

Kâtip Çelebi’nin Doğumunun 400. Yıl Dönümü (1609) 
UNESCO’nun 16 Ekim – 3 Kasım 2007 tarihlerinde gerçekleştirilen 34. Genel Konferansı’nda 34 C/14 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Kâtip Çelebi’nin Doğumunun 400. Yıl Dönümü” 2009 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır.

Kaşgarlı Mahmud’un Doğumunun 1000. Yıl Dönümü (1008) 
UNESCO’nun 16 Ekim – 3 Kasım 2007 tarihlerinde gerçekleştirilen 34. Genel Konferansı’nda 34 C/14 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Kaşgarlı Mahmud’un Doğumunun 1000. Yıl Dönümü” 2008 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Mevlânâ Celâleddîn-î Rûmî’nin Doğumunun 800. Yıl Dönümü (1207) 
UNESCO’nun 3 – 21 Ekim 2005 tarihlerinde gerçekleştirilen 33. Genel Konferansı’nda 33 C/12 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Mevlânâ Celâleddîn-î Belh-î Rûmî’nin Doğumunun 800. Yıl Dönümü” 2007 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Nazım Hikmet’in Doğumunun 100. Yıl Dönümü (1902) 
UNESCO’nun 15 Ekim – 3 Kasım 2001 tarihlerinde gerçekleştirilen 31. Genel Konferansı’nda 31 C/15 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Nazım Hikmet’in doğumunun 100. Yıl Dönümü” 2002 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Şeyh Galip’in Vefatının 200. Yıl Dönümü (1799) 
UNESCO’nun 21 Ekim – 12 Kasım 1997 tarihlerinde gerçekleştirilen 29. Genel Konferansı’nda 29 C/48 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Şeyh Galip’in Vefatının 200. Yıl Dönümü” 1999 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Osmanlı Bilim ve Kültür Mirasının ve Çok Uluslu Yönlerinin Oluşumunun Başlangıcının 700. Yıl Dönümü (1299) 
UNESCO’nun 21 Ekim – 12 Kasım 1997 tarihlerinde gerçekleştirilen 29. Genel Konferansı’nda 29 C/48 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Osmanlı Bilim ve Kültür Mirasının ve Çok Uluslu Yönlerinin Oluşumunun Başlangıcının 700. Yıl Dönümü” 1999 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Hasan Ali Yücel’in Doğumunun 100. Yıl Dönümü (1897) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 16 Kasım 1995 tarihlerinde gerçekleştirilen 28. Genel Konferansı’nda 28 C/5 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Hasan Ali Yücel’in Doğumunun 100. Yıl Dönümü” 1997 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Nasreddin Hoca’nın Vefatının 700. Yıl Dönümü (1296) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 16 Kasım 1995 tarihlerinde gerçekleştirilen 28. Genel Konferansı’nda 28 C/5 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Nasreddin Hoca’nın ölümünün 700. Yıl Dönümü” 1996 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Şair Fuzûlî (Mehmed bin Süleyman Fuzûlî)’nin Doğumunun 500. Yıl Dönümü (1495) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 16 Kasım 1993 tarihlerinde gerçekleştirilen 27. Genel Konferansı’nda 27 C/3,1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Şair Fuzûlî’nin Doğumunun 500. Yıl Dönümü” 1995 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Uluğ Bey’in Doğumunun 600. Yıl Dönümü (1394) 
UNESCO’nun 25 Ekim – 16 Kasım 1993 tarihlerinde gerçekleştirilen 27. Genel Konferansı’nda 27 C/3,1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Uluğ Bey’in Doğumunun 600. Yıl Dönümü” 1994 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır 

Yunus Emre’nin Doğumunun 750. Yıl Dönümü (1241) 
UNESCO’nun 17 Ekim – 16 Kasım 1989 tarihlerinde gerçekleştirilen 25. Genel Konferansı’nda 25 C/7,1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Yunus Emre’nin Doğumunun 750. Yıl Dönümü” 1991 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Mimar Sinan’ın Vefatının 400. Yıl Dönümü (1588) 
UNESCO’nun 20 Ekim – 20 Kasım 1987 tarihlerinde gerçekleştirilen 24. Genel Konferansı’nda 24 C/15.1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Mimar Sinan’ın Vefatının 400. Yıl Dönümü” 1988 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır. 

Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğumunun 100. Yıl Dönümü (1881) 
UNESCO’nun 24 Ekim – 28 Kasım 1978 tarihlerinde gerçekleştirilen 20. Genel Konferansı’nda 20 C/15.1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince “Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğumunun 100. Yıl Dönümü” 1981 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınmıştır.

UNESCO Kardeş Okullar Ağı (Associated Schools Network – ASPnet), tüm dünyadaki eğitim kurumlarını, çocukların ve gençlerin zihinlerinde barışın korunması için ortak bir amaç etrafında birbirine bağlar. 180’in üzerinde ülkedeki 10.000 ASPnet üyesi okul, uluslararası anlayış, barış, kültürlerarası diyalog, sürdürülebilir kalkınma ve kaliteli eğitimin desteklenmesinde aktif olarak çalışmaktadır.

UNESCO’nun Bilgi ve İletişim Sektörünün “Bilgi Toplumları İnşası” başlıklı temasının altında yer alan Dünya Belleği Programı, çalışma ve etkinliklerini 1992 yılından bu yana sürdürmektedir. Dünya Belleği Programı ilk toplantısını 1993 yılında Polonya’nın Pultusk şehrinde gerçekleştirmiştir ve o tarihten bu yana konunun uzmanları her iki yılda bir düzenli olarak bir araya gelmektedirler.

Programın amacı, insanlığın tarihî, kültürel ve sosyal belleğini oluşturan ve savaşlar başta olmak üzere çeşitli doğal felaketler veya sosyal nedenlerle ortadan kaybolma tehlikesi olan belge ve bilgilerin insanlığın ortak değerleri olarak korunması ve bu korumanın önlemlerinden biri olarak dijital ortamda paylaşılmasını sağlamaktır. Bu amaca yönelik olarak programın üç ana hedefi bulunmaktadır:

1) Yeryüzünün belgesel mirasının en uygun tekniklerle korunmasını kolaylaştırmak,

2) Belgesel mirasa evrensel erişim konusunda yardımcı olmak,

3) Belgesel mirasın varlığı ve önemi hakkında dünya çapında farkındalık oluşturmak.

Programın en görünen yüzü olan Dünya Belleği Kütüğü ise 1995 yılında oluşturulmuştur. Dünya Belleği Kütüğüne ilk kayıt ise 1997 yılında alınmıştır.

Küresel çapta belirlenen amacın ulusal düzeyde gerçekleştirilmesini sağlamak üzere Türkiye’nin Dünya Belleği Kütüğüne kaydedilmesinin gerekli olduğu düşünülen miraslarını belirleyip önermek UNESCO Türkiye Millî Komisyonunun görevlerinden biridir.

Bugüne kadar Türkiye’nin önerisiyle Dünya Belleği Kütüğüne aşağıdaki belgesel miraslar kaydedilmiştir:

Boğaziçi Üniversitesi Gözlem ve Deprem Araştırma Enstitüsü Kandilli Rasathanesi El Yazmaları (2001)
Boğazköy Hitit Tabletleri (2001)
İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi İbn-i Sina Yazmaları Koleksiyonu (2003)
Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi (2013)
Kültepe Tabletleri (2015)
Divanü Lügati’t-Türk (2017)
Piri Reis’in Haritası (2017)